35 rocznica Sierpnia ‘80


Wirtualną wystawę fotografii i archiwaliów przygotowaliśmy z okazji 35 rocznicy Sierpnia ’80. Tym samym uchylamy przed Państwem drzwi do naszym zbiorów, które ECS gromadzi, opracowuje i udostępnia wszystkim zainteresowanym. Zachęcamy do obejrzenia wystawy, bo w zdjęciach i dokumentach z sierpnia 1980 roku przetrwała do dziś tamta dobra energia – entuzjazm, determinacja, siła, tęsknota za lepszym jutrem…



Mury otaczające Stocznię Gdańską im. Lenina były jak słupy reklamowe w atrakcyjnej lokalizacji, wzdłuż nich kursowały tramwaje i pociągi
 

BUNT

„Niektóre hale były ceglane, doświetlone od góry oknami w żelaznym obramowaniu, pamiętające czasy niemieckie, stocznię Schichaua, lata Wolnego Miasta. Inne, późniejsze, powojenne – betonowe. Ogromne przestrzenie, w których robotnicy uwijali się przy maszynach. Rano do pracy płynęły potoki ludzi. Stocznia Gdańska była jak miasto, pracowało w niej kilkanaście tysięcy robotników, majstrów, inżynierów, urzędników. Od historycznej Bramy nr 2, tej gdzie w grudniu 1970 roku padły strzały w stronę strajkujących, do najdalszej hali na wyspie Holm szło się około dwudziestu minut.


„Po tym rozległym terenie wędrowałam w towarzystwie stoczniowców, którzy na moją prośbę wskrzeszali z pamięci dawną topografię. Pokazywali, gdzie mieściły się wydziały kadłubowe (to największe hale), gdzie silnikowe, gdzie wyposażeniowe. Niedaleko trzeciej bramy, tej najbliższej stacji trójmiejskiej kolejki, znajdowało się Biuro Konstrukcyjne. Inżynierowie chodzili w białych fartuchach, a robotnicy w szaroniebieskich kombinezonach, łatwo było odróżnić, kto jest kto. Z okien kolejki widać też było halę koncertową. Nad wszystkim kołysały się żurawie dźwigów, cały czas w ruchu, i wszędobylskie mewy.


„Pomiędzy zabudowaniami ciągnęły się schludne alejki, rosły drzewa, krzewy, trawa i ludzie o nie dbali. Niektórzy sadzili kwiaty, żeby milej było sobie posiedzieć na słońcu, gdy mieli przerwę w robocie. „I proszę nie zapominać – apelował jeden z dawnych stoczniowych inżynierów – że w stoczni produkowano nie tylko bohaterów, ale także statki”. Wzdłuż długiego kanału dzielącego stocznię na pół kadłuby stały jeden za drugim – w szeregu. Można było po nich przejść, nie schodząc na ląd.


„T
uż przy Bramie nr 2 znajdowała się przychodnia oraz stołówka, a kilkaset metrów w głąb nieduży budynek BHP ze zradiofonizowaną salą konferencyjną oraz okazała siedziba dyrekcji. Pomiędzy nimi rozciągał się spory zadrzewiony plac. To właśnie miejsce przez ponad dwa tygodnie Wielkiego Strajku w sierpniu 1980 roku stało się najważniejszą przestrzenią, główną sceną dziejącego się historycznego dramatu”.


Cytowany fragment tekstu to dopiero początek pasjonującej opowieści Anny Machcewicz. Prezentujemy fragment pierwszej monografii Sierpnia ’80 – „Bunt. Strajki w Trójmieście. Sierpień 1980”, najnowszego wydawnictwa ECS. Już 30 sierpnia prapremierowa prezentacja tej książki. Zapraszamy i zachęcamy Państwa do dalszej lektury o – „Trójmiejskich stylach życia”, „Zwolnieniu, które uruchomiło lawinę”, „Pierwszej rozgrywce z władzami”, „Strajkowym dniu powszednim”…



Wnętrze Sali BHP Stoczni Gdańskiej im. Lenina, gdzie toczyły się obrady Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, na chwilę przed podpisaniem porozumień strajkujących ze stroną rządową (trzy dokumenty w galerii poniżej). Na stole prezydialnym widać wyeksponowaną makietę pomnika Poległych Stoczniowców (w wersji z czterema krzyżami), którego budowa była jednym z żądań strajkujących
 


Ilustracje wykorzystane w powyższym tekście pochodzą ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarności. Część z nich pozyskano na zasadzie darowizny. Zbiórka pamiątek nadal trwa (więcej: ►►). Chcemy zgromadzić najpełniejszy materiał dokumentujący opór społeczny wobec władzy komunistycznej w latach 1970–1989. Wdzięczni będziemy za każdy dar.
A zainteresowanych zapoznaniem się z tematyką ikonografii solidarnościowej i niepodległościowej z czasów PRL zapraszamy do Czytelni ARCHIWUM ECS, przy pl. Solidarności 1 w Gdańsku. Konieczne jest wcześniejsze umówienie wizyty – tel.: 58 772 41 34 i e-mail: archiwum@ecs.gda.pl.



Rysunki dzieci umieszczone na stoczniowym murze w czasie strajku