ŚLADAMI DWÓCH POLSKICH GRUDNIÓW

zwiedzanie subiektywne wystawy stałej

termin
| 16 grudnia, niedziela, od godz. 11
miejsce | ECS, pl. Solidarności 1
wstęp | wolny

Pięciu przewodników i dziesiątki opozycyjnych historii. Tego nie przeczytacie w książkach!
Zapraszamy na pasjonujące spacery pełne wspomnień uczestników i świadków DWÓCH POLSKICH GRUDNIÓW. W ten sposób chcemy pielęgnować pamięć tragicznych wydarzeń Grudnia ’70 oraz stanu wojennego.
Każdy ze spacerów potrwa ok. 1,5 godziny.

 
fot. Stanisław Składanowski / Zbiory ECS   fot. Stanisław Składanowski / Zbiory ECS
     
 
fot. Janusz Bałanda Rydzewski / Zbiory ECS   fot. Janusz Bałanda Rydzewski / Zbiory ECS


przewodnik | Jerzy Drela
godz. 11.00
Niósł na drzwiach ulicami Gdyni ciało Zbyszka Godlewskiego, zastrzelonego w czasie wydarzeń Grudnia ’70.
We wrześniu 1970 roku podjął pracę w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni jako spawacz. Nie domyślał się nawet, że zaledwie trzy miesiące później będzie uczestnikiem tragicznych wydarzeń, które zapamięta do końca życia. 17 grudnia 1970 roku, od wczesnych godzin porannych do późnego wieczora, brał udział w zajściach ulicznych. Był jednym z młodych ludzi, którzy wdali się w czynną walkę z milicją. Szedł w pochodzie od wiaduktu na wysokości stacji kolejowej Gdynia Stocznia aż do prezydium Rady Miasta, na zmianę z innymi uczestnikami niosąc na drzwiach jak na katafalku ciało zabitego Zbigniewa Godlewskiego. „Nie płaczcie matki, to nie na darmo / Nad stocznią sztandar z czarną kokardą / Za chleb i wolność, za nową Polskę / Janek Wiśniewski padł” – brzmi „Ballada o Janku Wiśniewskim” (tekst: Krzysztof Dowgiałło), którego pierwowzorem jest właśnie postać Zbigniewa Godlewskiego.

przewodnik | Maria Duffek-Bartoszewska
godz. 12.00
Udając pannę młodą, przemytem przez granicę wspierała podziemnych drukarzy.
Scenografka, projektantka, kostiumografka i malarka. Gdy rozpoczynał się stan wojenny, studiowała historię sztuki. Realizowała scenografię do spektakli teatrów studenckich o tematyce społecznej. Angażowała się m.in. w zbieranie materiałów fotograficznych i nagrań z ośrodków internowania, współpracowała z dziennikarzami zagranicznymi, sama produkowała ulotki. Wraz z grupą przyjaciół zorganizowała akcję przewiezienia z NRD niemożliwego do kupienia w Polsce materiału sitodrukowego potrzebnego do realizacji akcji ulotkowej „Uwolnić politycznych!”. Zaprojektowała suknię ślubną, którą następnie uszyła krawcowa we wschodnim Berlinie, po czym Maria Duffek wraz z Leszkiem Bartoszewskim przewieźli suknię przez granicę. Strażnicy nie rozpoznali materiału, który miał posłużyć drukarzom, za to złożyli życzenia młodej parze na nowej drodze życia. Po powrocie do domu Maria pocięła sukienkę na pasy. W obfitych falbanach ukrytych było ok. 20 metrów materiału. Akcja „Uwolnić politycznych!” była jedną z większych akcji ulotkowych tego czasu. Rekonstrukcja sukni ślubnej jest eksponowana w ECS na wystawie czasowej NIĆ. SPLOTY WOLNOŚCI.

przewodnik | Janusz Jachnicki
godz. 13.00
Prowadził podsłuchy Komitetu Miejskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdyni, a pozyskane informacje przekazywał gdańskiemu Międzyzakładowemu Komitetowi Strajkowemu (MKS).
W 1980 roku pracował w pomiarowni gdyńskiego Rejonowego Urzędu Telekomunikacji i prowadził podsłuchy Komitetu Miejskiego PZPR w Gdyni. Organizował pierwszy Komitet Założycielski NSZZ „Solidarność” w Polskiej Poczcie i Telekomunikacji. Od grudnia 1980 roku pełnił funkcję przewodniczącego Krajowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Poczta Polska, Telegraf i Telefon. Po wprowadzeniu stanu wojennego z całego sprzętu, jakim dysponowało gdańskie biuro Solidarności PPTiT, udało się ocalić jedynie jeden powielacz, który Janusz Jachnicki wyniósł z budynku i przekazał strajkującym wówczas gdańskim stoczniowcom. 5 listopada 1982 roku trafił do Wojskowego Obozu Specjalnego w Czerwonym Borze, gdzie przetrzymywano działaczy zdelegalizowanego związku z całego kraju.

przewodnik | Jan Narożniak
godz. 14.00
„Sprawa Narożniaka” wywołała kryzys na linii opozycja – rząd.
Z wykształcenia matematyk. W działalność opozycyjną był zaangażowany już od lat 70. Zbierał podpisy pod protestem przeciwko zmianom w konstytucji, kolportował ulotki, współpracował z Komitetem Obrony Robotników. Był współzałożycielem Niezależnej Oficyny Wydawniczej. Latem 1980 roku jako bliski współpracownik Jacka Kuronia wspierał strajki. W Stoczni Gdańskiej im. Lenina pisał i redagował teksty „Strajkowego Biuletynu Informacyjnego Solidarność”. Aktywnie działał w regionach mazowieckim i gdańskim. W listopadzie 1980 roku został aresztowany pod zarzutem ujawnienia tajemnicy – tajnej instrukcji prokuratora generalnego PRL dotyczącej metod zwalczania opozycji. W konsekwencji doszło do kryzysu na linii władze PRL – zarząd NSZZ „Solidarność” regionu Mazowsze, który ogłosił gotowość strajkową, a cała sytuacja przeszła do historii jako „sprawa Narożniaka”. Po wprowadzeniu stanu wojennego musiał się ukrywać.

przewodnik | Giedymin Jabłoński
godz. 15.00
Był członkiem zespołu opracowującego projekt pomnika Poległych Stoczniowców 1970.
Bursztynnik i złotnik, związał się ze środowiskiem opozycyjnym w końcu lat 60., kiedy to angażował się w protesty studenckie. W drugiej połowie lat 70. współpracował z rodzącą się opozycją demokratyczną, nawiązał kontakty z Ruchem Młodej Polski. W 1980 roku dołączył do strajku w Stoczni im. Lenina w Gdańsku, żeby dokumentować jego przebieg. Jako pierwszy przewiózł zdjęcia strajku oraz Lecha Wałęsy do Warszawy. Organizator Działu Informacji Wizualnej NSZZ „Solidarność”. W jego życiorysie aktywność artystyczna stale przeplatała się z działalnością opozycyjną, jego pracownię opuściły m.in. biżuteria patriotyczna, symboliczna rzeźba, którą Lech Wałęsa wręczył papieżowi Janowi Pawłowi II, i naszyjnik dla Danuty Wałęsy, który miała na sobie, odbierając w Oslo przyznaną mężowi Pokojową Nagrodę Nobla.