TRANSPARENT | pokaz przedpremierowy

termin | 28 sierpnia, niedziela, godz. 16
miejsce | ECS, audytorium
wstęp | wolny

Oś tematyczną dokumentu stanowi dziesięciometrowy transparent z napisem Solidarność przygotowany i przemycony w dziecięcym wózku na mszę papieską 12 czerwca 1987 roku na gdańskiej Zaspie. Właściwym bohaterem filmu jest grupa przyjaciół z Gdańska, wówczas 20-letnich, pragnących żyć w wolnym kraju, którzy podczas mszy z udziałem Karola Wojtyły chcieli zamanifestować swoją obecność i niezadowolenie. Działali w strukturach Ruchu Wolność i Pokój, sympatyzowali z Federacją Młodzieży Walczącej, od 1986 roku prowadzili "Solidarność" Pismo Regionu Gdańskiego, działali w Biuletynie Informacyjnym Topolówki, organizowali happeningi antykomunistyczne na meczach Lechii. Nazywali siebie młodymi bojownikami podziemnej Solidarności. Czuli, że starsi koledzy z początków historii związku stracili impet, a może i nadzieję. A oni mieli ochotę na zadymę.


Manifestacja po mszy z udziałem Jana Pawła II na gdańskiej Zaspie (12 czerwca 1987). Fot. Leszek Biernacki

– Całe środowisko opozycyjne traktowało przyjazd papieża jako pewnego rodzaju wyzwanie i spełnienie marzeń, bo była okazja zrobić piękną manifestację i zmierzyć się z milicją – mówi w filmie Mariusz Wilczyński z Federacji Młodzieży Walczącej, koordynator gazety "Solidarność", człowiek, który wymalował napis na transparencie. – Szacowaliśmy, że na spotkanie z papieżem przyjdzie kilkaset tysięcy osób i był to potencjał, który można było fenomenalnie pokierować do zwarcia.

Plan był prosty: przygotować jeden wielki transparent, który po mszy papieskiej stanie na czele antykomunistycznej demonstracji zmierzającej pod pomnik Poległych Stoczniowców 1970.
Na marginesie warto przypomnieć, że zdobycie dużej płachty materiału czy farby, nie mówiąc już o akcji wymalowania i suszenia transparentu wymagało w tamtych czasach sporego talentu i odwagi.

– Tę manifestację organizowała młodzież, 15-20-letni ludzie, a w niej szli nasi rodzice, np. mój tata i jego rówieśnicy, którzy tworzyli struktury Solidarności roku 80. – opowiada Maciej Grabski z Biuletynu Informacyjnego Topolówka, dziś prezes Olivia Business Centre.

Pochód skierował się w ul. Dzierżyńskiego (dzisiejszą aleję Legionów), doszedł do ul. Miszewskiego, gdzie już czekały milicyjne Nysy i nikomu nieznany ksiądz, przypuszczalnie przebieraniec, który de facto ten pochód zatrzymał słowami "siadajcie". Zaraz potem rozpoczęło się pałowanie.


Pierwsza wizyta Ojca Świętego do Gdańska była dla opozycji okazją do zamanifestowania swojego istnienia i swojej siły. Fot. autor nieznany /ze zbiorów Zdzisława Złotkowskiego

Film opowiada historię grupy przyjaciół, którzy 30 lat po tamtych wydarzeniach szukają transparentu na terenie Trójmiasta. Penetrują strych plebanii kościoła św. Brygidy, szukają w archiwum Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Przy okazji komentują wydarzenia historii najnowszej z perspektywy czasu. Dzisiaj, kiedy coraz trudniej znaleźć symbole i autorytety jednoczące Polaków, bohaterowie filmu wspominają, że był taki czas i taki znak, który jednoczył wszystkich.

Dużą wartością dokumentu są materiały archiwalne. Na ekranie zobaczymy zarówno materiały zarejestrowane przez filmowców i dziennikarzy niezależnych, jak również materiały video i audio rejestrowane podczas wizyty Papieża przez służbę bezpieczeństwa.

Po projekcji odbędzie się dyskusja z udziałem twórców i bohaterów filmu. Spotkanie poprowadzi red. Aleksander Gosk.

Napis na dziesięciometrowym transparencie namalował Mariusz Wilczyński działający wówczas w Federacji Młodzieży Walczącej oraz Piśmie Regionu Gdańskiego „Solidarność”. Po latach stworzył odręczny napis, który stał się planszą końcową filmu „Transparent”.

W dokumencie wypowiadają się:

ks. Zbigniew Bryk, w latach 80. kapelan biskupa gdańskiego
ks. abp. senior Tadeusz Gocłowski, metropolita gdański
Maciej Grabski, Biuletyn Informacyjny Topolówka
Krzysztof Grynder, Ruch Wolność i Pokój
Marek Lewandowski, rzecznik prasowy przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ Solidarność
Jacek Kurski, Biuletyn Informacyjny Topolówka, "Solidarność" Pismo Regionu Gdańskiego
Janusz Molka, TW "Romkowski", funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa na etacie niejawnym, który w 1987 roku rozpracowywał środowisko opozycji młodzieżowej w Gdańsku
Klaudia Moszczyńska-Brożyna, Federacja Młodzieży Walczącej, Przegląd Polityczny
Mariusz Wilczyński, "Solidarność" Pismo Regionu Gdańskiego
Marek Rożak, Solidarność Młodych
ponadto występują: Jarosław Podsiadło, Tomasz Żmuda-Trzebiatowski

TRANSPARENT
film dokumentalny (55 min.)
reżyseria | Mariusz Sławiński
zdjęcia | Wojciech Ostrowski, Grzegorz Dolecki, Mariusz Elert
scenariusz | Jarosław Podsiadło, Mariusz Sławiński
muzyka |  Marek Kuczyński; w filmie wykorzystano piosenkę Kazika Staszewskiego pt. Amnezja