16.12.2014

SIŁA BEZSILNYCH

44 rocznica krwawego Grudnia ‘70

16 grudnia
WSTĘP WOLNY NA WYSTAWĘ STAŁĄ | w godz. 10–18
PUNKT ZBIÓRKI PAMIĄTEK | ECS, w godz. 12–17


SIŁA BEZSILNYCH | KREW NA ULICACH

Krwawo władza rozprawiła się z protestującymi na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku. Dokładna liczba ofiar pacyfikacji protestów nie jest znana. Podaje się, że życie straciły 43 osoby, a ranne zostały 1164. Ponad 2 tysiące ludzi zatrzymano, wiele z nich pobito, byli szykanowani i zwalniani z pracy.

Na wspomnienie tamtych ani 16 grudnia 2014 roku będzie na wystawie stałej dniem otwartym, wolnym od zakupu biletów. Szczególnie zapraszamy do sali B pod hasłem SIŁA BEZSILNYCH. Tam opowiadamy o społecznym sprzeciwie wobec systemu komunistycznego, wobec niegodnego życia, przemocy i kontroli, m.in. w grudniu 1970 roku. Zobaczycie Państwo archiwalne zdjęcia, filmy, dokumenty…

12 grudnia 1970, sobota | Radio poinformowało wieczorem o podwyżkach cen żywności, np. mąki o 16 proc., a mięsa wołowego o 19,1 proc.

14 grudnia 1970,
poniedziałek | Robotnicy ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina odmówili podjęcia pracy. Wielotysięczny tłum ruszył pod siedzibę Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Próby negocjacji się nie powiodły, do akcji wkroczyła milicja.

15 grudnia 1970,
wtorek | Do strajku przyłączyli się pracownicy m.in. Stoczni Północnej i Remontowej, Elmoru, Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni oraz elbląskiego Zamechu. Od rana na ulicach Gdańska trwały starcia milicji z protestującymi, zapłonęła siedziba partii, a chuligani i prowokatorzy Służby Bezpieczeństwa okradali sklepy wzdłuż ulicy Rajskiej i okolicznych. Ogłoszono strajk okupacyjny. Wojsko i milicja zablokowały porty i stocznie. Tłum spalił czołg. Padły pierwsze strzały i pierwsze ofiary. W nocy ulicami Gdańska przetaczała się pancerna kawalkada jadąca w kierunku Gdyni.

16 grudnia 1970, środa | Wojsko rozpoczyna blokadę Bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Stoczniowcy wiecują i podejmują decyzję o kontynuowaniu strajku okupacyjnego. Część z nich wychodzi przed bramę nawołując: „Wojsko z nami!”. Padają strzały z broni maszynowej i ludzie tracą życie. Wieczorem wicepremier Stanisław Kociołek wezwał gdyńskich robotników do powrotu do pracy. W tym samym czasie wojsko i milicja dostały rozkaz zablokowania dostępu do stoczni i portu.

17 grudnia 1970,
czwartek | Ten dzień przeszedł do historii jako Czarny Czwartek. Do robotników spieszących na poranną zmianę wojsko otworzyło ogień na wysokości przystanku kolejowego Gdynia Stocznia. Ulicami Gdyni przeszły dwa pochody z biało-czerwonymi flagami. Na czele protestujący nieśli na drzwiach ciało zabitego młodego mężczyzny Zbyszka Godlewskiego, który przeszedł do historii jako Janek Wiśniewski z ballady wg. słów Krzysztofa Dowgiałło, za nim niesiono naznaczone krwią narodowe flagi.
Starcia miały również miejsce w Elblągu, Słupsku i Szczecinie. Trwały aresztowania.

Jeszcze przez kilka dni w wybrzeżowych zakładach pracy trwały protesty.

Z tajnego dokumentu Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wynika, że na całym Wybrzeżu, łącznie ze Szczecinek, w pacyfikacjach brało udział „27 tysięcy żołnierzy, 550 czołgów, 750 transporterów opancerzonych, 2100 samochodów, 108 samolotów i śmigłowców i 40 jednostek pływających Marynarki Wojennej”.

→ HISTORIA ZDJĘCIA Z NAGŁÓWKA


WCIĄŻ GROMADZIMY PAMIĄTKI


W rocznicę krwawej masakry na Wybrzeżu w Grudniu ’70 uruchamiamy punkt zbiórki pamiątek, wdzięczni będziemy za każdy dar. Chcemy zgromadzić najpełniejszy materiał dokumentujący opór społeczny wobec władzy komunistycznej.

– Gromadzimy materiały źródłowe dotyczące lat 1970–1989, a szczególnie traktujące o Solidarności i antykomunistycznej opozycji demokratycznej działającej w Polsce i poza jej granicami – mówi Monika Krzencessa, kierownik Działu Archiwum ECS. – Zasób archiwum tworzą m.in. dokumenty życia społecznego, archiwalia związkowe i osobiste darczyńców, związane z życiem codziennym w PRL, polskie i zagraniczne gazety oficjalnego obiegu oraz kolekcje organizacji zachodnich wspierających Solidarność, szczególnie w stanie wojennym.
Archiwizujemy również znaczki i karty okolicznościowe, sztukę opozycyjną, fotografie i nagrania filmowe, a także pamiątki materialne – transparenty, urządzenia podsłuchowe czy podziemną poligrafię.
Większość materiałów trafia do archiwum jako darowizny od osób prywatnych, a także w wyniku współpracy i wymiany pomiędzy instytucjami.
Dzięki znakomitej współpracy z fotografami zawodowymi i fotoamatorami powstał zbiór klasycznych fotografii analogowych i w zapisie cyfrowym, który systematycznie się powiększa.
– Nasze zbiory archiwalne popularyzowane są poprzez udostępnianie ich na wystawy czasowe w kraju i za granicą, do publikacji oraz wszystkim zainteresowanym tym okresem historii – dodaje Monika Krzencessa.


PUNKT ZBIÓRKI PAMIĄTEK
16 grudnia 2014, wtorek, godz. 12–17
ECS, pl. Solidarności 1 w Gdańsku