ODSZEDŁ PROF. ZBIGNIEW BRZEZIŃSKI
Smutne wieści dotarły zza oceanu. Odszedł prof. Zbigniew Brzeziński (1928–2017) – dyplomata, politolog, znawca stosunków międzynarodowych, doradca amerykańskich prezydentów. Był prawdziwym przyjacielem demokratycznej opozycji w krajach bloku sowieckiego i Solidarności, którą konsekwentnie wspierał na arenie międzynarodowej. Zawsze dobrze życzył Polsce. Dziękujemy Profesorze.

W 1938 roku jako dziesięcioletnie dziecko wypłynął z Gdyni wraz z rodziną na pokładzie „Batorego” do Kanady, gdzie jego ojciec miał objąć urząd konsula.
– Jeszcze na pokładzie „Batorego” próbowałem wymusić na ojcu obietnicę, że na pewno za rok wrócimy do kraju. Wróciłem jednak dopiero po wielu latach, już jako dorosły człowiek, obywatel Stanów Zjednoczonych, Amerykanin polskiego pochodzenia, z polskim nazwiskiem, wierny Ameryce – wspominał Zbigniew Brzeziński przy okazji otwarcia Muzeum Emigracji w Gdyni.

W 1945 roku, gdy Polska znalazła się w sowieckiej strefie wpływów, rodzina Brzezińskich pozostała na emigracji.
– Wyjątkowa przemoc popełniona przeciwko Polsce wpłynęła na moje postrzeganie świata, sprawiła, że stałem się dużo bardziej wrażliwy na fakt, że światowa polityka to w zasadniczej większości fundamentalna walka – mówił Zbigniew Brzeziński o doświadczeniu II wojny światowej w wywiadzie telewizyjnym.
Aktywny od lat 50. w amerykańskiej polityce, określany był przez partię demokratyczną jako odpowiedź na republikańskiego Henry’ego Kissingera. W latach 1977–1981 był doradcą do spraw bezpieczeństwa narodowego prezydenta Jimmiego Cartera. Sam prezydent mówił o sobie „pilny uczeń” Brzezińskiego.
Zbigniew Brzeziński, przyjaciel demokratycznej opozycji i Solidarności, w swojej polityce wspierał dysydentów z całego bloku sowieckiego. Orędownik Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (1975), podkreślał znaczenie ochrony i walki o prawa człowieka. To jego udział w tworzeniu mowy inaugurującej prezydenturę Cartera zaowocował przesłaniem adresowanym do rosyjskich dysydentów.

Amerykański historyk Patrick Vaughan, autor autoryzowanej biografii Zbigniewa Brzezińskiego, uważa, że wyzwolenie Polski spod radzieckiej kontroli stało się życiową ambicją Brzezińskiego. Już jako 28-letni profesor Harvardu przekonywał prezydenta Johna Kennedy’ego do zmiany polityki Stanów Zjednoczonych w stosunku do Europy Wschodniej. W 1977 roku Zbigniew Brzeziński odwiedził Polskę, gdzie spotkał się z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, wskazując na Kościół katolicki jako prawowitą opozycję przeciwko komunistycznej władzy PRL. Przez lata prowadził też prywatną korespondencję z Janem Pawłem II. To do polskiego Papieża zadzwonił we wrześniu 1980 roku, ostrzegając go przed możliwością inwazji wojsk sowieckich w Polsce. Twarde stanowisko Brzezińskiego, a w konsekwencji zdecydowana postawa Stanów Zjednoczonych, doprowadziły do wycofania się przez Związek Radziecki z planowanego ataku na Polskę.

– Solidarność zwyciężyła, bo była nie tylko ruchem, ale czymś więcej: duchem, potężną siłą moralną – mówił Zbigniew Brzeziński w Gdańsku w 25 rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych.
Ochrona i wspieranie Solidarności stały się jednym z dominujących elementów prowadzonej przez Zbigniewa Brzezińskiego polityki, również po zakończeniu prezydentury Jimmiego Cartera. Brzeziński pozostał aktywnym uczestnikiem amerykańskiej sceny politycznej – doradzał kolejnym prezydentom – Ronaldowi Reaganowi, George’owi Bushowi, a w ostatnich latach życia Barackowi Obamie. Sprawy Polski były zawsze bliskie jego sercu.
W uznaniu zasług został nagrodzony Prezydenckim Medalem Wolności, najwyższym cywilnym odznaczeniem nadawanym przez prezydenta USA (1981). W 1995 roku prezydent Lech Wałęsa uhonorował Zbigniewa Brzezińskiego Orderem Orła Białego, najwyższym odznaczeniem państwowym RP.
Ślady prof. Zbigniewa Brzezińskiego znaleźć można na wystawie stałej ECS, a w Muzeum Emigracji w Gdyni znajduje się prywatna korespondencja, którą prowadził z Janem Pawłem II (1979–1983).

Odpoczywaj Profesorze. Będzie nam bardzo brakowało Twojej przenikliwości i mądrości.