Andrzejewski, Marek (2008):

Marzec 1968 w Trójmieście.


Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

(Monografie IPN, t. 39)


„Pierwsza próba obszernej prezentacji genezy, przebiegu i reperkusji protestu studenckiej i szkolnej młodzieży w Trójmieście w marcu 1968 r. Autor przybliża stosunkowo mało znany fragment najnowszych dziejów Gdańska, Gdyni i Sopotu – do tej pory na ogół przez piszących o dziejach tych miast po 1945 r. niedoceniany i pozostający w cieniu Grudnia ’70 i Sierpnia ’80. Sprzeciw trójmiejskiej młodzieży wobec monopolu PZPR i jej pragnienie wolności przedstawia na tle sytuacji społeczno-politycznej. Także i na Wybrzeżu Gdańskim studencki protest miał duży wpływ na polityczne dojrzewanie młodej inteligencji i kształtowanie się postaw opozycyjnych. Aby lepiej pokazać ówczesne uwarunkowania, prof. Marek Andrzejewski pisze o propagandowych masówkach w zakładach pracy i o zebraniach uczelnianych organizacji partyjnych. Stara się oddać klimat polityczny okresu „późnego Gomułki”, wykorzystując w tym celu źródła archiwalne, relacje uczestników, prasę i literaturę przedmiotu.”.

[źródło: nota wydawcy]
 
Spis treści:
 Wstęp s. 9
 1. Trójmiasto w latach 1945-1967  
 Powojenna rzeczywistość s. 18
 Działalność antykomunistyczna s. 20
 Obchody milenijne s. 23
 Z życia codziennego mieszkańców s. 23
   
 2. Trójmiejski ośrodek akademicki w latach 1945-1967  
 Charakterystyka wyższych uczelni s. 28
 Władze gdańskich i sopockich uczelni s. 37
 Stopień upartyjnienia w wyższych szkołach w Gdańsku i Sopocie s. 39
 Sprawa doktora Gościmierza Gerasa s. 44
 Sprawa profesora Damazego Tilgnera i doktora Zbigniewa Wiśniewskiego s. 45
   
 3. Wzrost napięcia  
 Sytuacja przed wydarzeniami marcowymi s. 52
 Wydarzenia marcowe w Warszawie i innych ośrodkach akademickich s. 58
 Przygotowania władz w Trójmieście s. 60
 Sytuacja w gdańskim i sopockim środowisku akademickim w dniach 8-11 marca s. 62
   
 4. Wydarzenia w dniach 12-14 marca  
 Wiec na Politechnice Gdańskiej s. 67
 Zajścia pod "Żakiem" s. 77
 Domy studenckie PG s. 81
 Formy protestu w dniach 13 i 14 s. 83
   
 5. Zajścia 15 marca  
 Walki uliczne s. 90
 MO i ORMO s. 105
 Represje s. 108
 Rozwój sytuacji po 15 marca s. 119
 Przywódcy studenckiego protestu s. 125
 Kontakty ze studentami i naukowcami z innych ośrodków akademickich s. 128
   
 6. Nastroje w zakładach pracy  
 Robotnicy - studenci s. 132
 Wiece poparcia dla PZPR s. 142
 W stoczniach i portach s. 145
 W innych zakładach pracy s. 148
 Marynarze i rybacy s. 152
 Inne "barometry nastrojów" w Trójmieście s. 154
 Wstępowanie do partii s. 157
   
 7. Sytuacja w pozostałych uczelniach i szkołach morskich  
 Wyższa Szkoła Pedagogiczna s. 159
 Akademia Medyczna w Gdańsku
s. 161
 Wyższa Szkoła Ekonomiczna s. 164
 Uczelnie artystyczne s. 165
 Państwowa Szkoła Morska i Państwowa Szkoła Rybołówstwa Morskiego s. 166
   
 8. Rola Wojska Polskiego w wydarzeniach marcowych  
 Studium wojskowe s. 168
 Postawa innych zawodowych wojskowych s. 171
   
 9. Młodzież szkolna  
 Uczniowie s. 175
 Sprawa Bogdana Borusewicza s. 179
 Nielegalne organizacje młodzieżowe s. 184
   
 10. Przejawy marcowego antysemityzmu  
 Sytuacja osób pochodzenia żydowskiego w Trójmieście s. 188
 "Ja się odwołuję do sprawiedliwości" - sprawa docent Ireny Szumilewicz s. 199
 Katedra Filozofii na WSP s. 208
   
 11. Media, rewizjonizm, konsulaty  
 Prasa s. 211
 "Bojkot picia z redaktorem Holubem", czyli gdańscy dziennikarze w Marcu s. 219
 Radio i telewizja s. 223
 Próby dezinformacji s. 225
 Kwestia zachodnioniemieckiego rewizjonizmu s. 226
 Obce przedstawicielstwa w Trójmieście i wydarzenia marcowe s. 230
   
 12. Ludzie kultury  
 Pisarze s. 234
 Środowisko teatralne i muzyczne
s. 241
   
 13. Sytuacja w powiatach województwa gdańskiego s. 243
   
 14. Kościół s. 256
   
 15. "Wychowawstwo młodzieży powierzyć tylko członkom partii". Zebrania i posiedzenia partyjne  
 W Politechnice Gdańskiej s. 260
 W Wyższej Szkole Pedagogicznej s. 263
 W Akademii Medycznej s. 265
 W Wyższej Szkole Ekonomicznej s. 267
 W szkołach półwyższych s. 268
 Posiedzenia Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku i Komitetu Centralnego PZPR w Warszawie s. 270
   
 16. Zmierzch studenckiego protestu  
 Reakcje w Trójmieście na przemówienie Władysława Gomułki 19 marca 1968 r. s. 275
 Nadzwyczajne posiedzenie parlamentu ZSP PG s. 282
 Wiec 5 kwietnia s. 287
 Obchody święta 1 Maja s. 294
 Próby rozładowania napięcia w środowisku studenckim s. 299
 "Bananowa młodzież" s. 301
 Organizacje młodzieżowe s. 303
 Jesień 1968 roku s. 309
   
 17. Sytuacja na wyższych uczelniach  
 Nowi rektorze s. 311
 Zmiany na wyższych uczelniach s. 314
 Docenci marcowi s. 317
   
 18. Po Marcu ’68  
 Wydarzenia w Czechosłowacji s. 322
 Wypadki grudniowe s. 324
 "Pomarcowe losy" i próby rehabilitacji s. 330
   
 Zakończenie s. 336
 Załączniki s. 345
 Wykaz skrótów s. 373
 Wykazy s. 375
 Bibliografia s. 376
 Indeks osób s. 387