Budrowska, Kamila; Woźniak-Łabieniec, Marzena (2012):

"Lancetem, a nie maczugą".
Cenzura wobec literatury i jej twórców w latach 1945-1965.


Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo
(Badania Filologiczne nad Cenzurą PRL, t. 1).


 
"Pod barwnym tytułem "Lancetem, a nie maczugą. Cenzura wobec literatury i jej twórców w latach 1945-1965", który wykorzystuje oryginalną wypowiedź instruktażową cenzora, kryje się zbiór szkiców spisujących relacje cenzor tekst literacki. Jest to pierwsza książka z nowej serii Badania Filologiczne nad Cenzurą w PRL, zainicjowanej w celu zaprezentowania efektów badań zespołu grantowego, realizującego pod kierownictwem Kamili Budrowskiej temat Cenzura wobec literatury polskiej w latach 1945 1989. "Rozprawy zawarte w omawianym tomie stanowią cenne uzupełnienie pokaźnego już stanu badań nad peerelowską cenzurą, a więc i naszą historią polityczną XX wieku, rzucają też światło na inne obszary kultury. Dla genologa ważne będą dwie rozprawy Kajetana Mojsaka poświęcone perypetiom groteski w latach pięćdziesiątych. Dla badacza biografii pisarskich frapujące będą sylwetki literatów ukazane od strony determinującej ich ówczesną twórczość instytucji. A dla edytora problematyka odtwarzania rękopisów w ich pierwotnym, autorskim kształcie. Wartość zbioru polega, oczywiście, na sposobie prowadzenia głównych wątków, jednak czytelnik znajdzie w nim ponadto wiele interesujących drobiazgów. Mnie osobiście zainteresowały obszerniejsze recenzje cenzorskie przytaczane w całości. Zwykle recenzje te były tak schematyczne, że wystarczało zacytować je w drobnych wyimkach. Tu mogliśmy się zetknąć z paroma obszerniejszymi i mniej oczywistymi wypowiedziami, a tym samym wejść głębiej w świat mentalny ich autorów (taki przynajmniej, jaki chcieli przedstawiać swoim przełożonym)".

- Z recenzji prof. dr. hab. Zdzisława Łapińskiego



SPIS TREŚCI:



Wstęp......s. 5

NOTA EDYTORSKA | Wykaz najważniejszych skrótów ...... s. 9

BARBARA TYSZKIEWICZ | Pod prąd. Jerzy Zawieyski wobec zmian w polityce kulturalnej państwa w latach 1945-55... s.11

MARZENA WOŹNIAK-ŁABIENIEC | Życie pośmiertne "Wiadomości Literackich". Wokół "Wiadomość" londyńskich Grydzewskiego i "Nowin Literackich" Iwaszkiewicza w świetle dokumentów cenzury... s. 42

KAMILA BUDROWSKA | Do wyższych ja rzeczy urodzon... - nieznany dramat przypisany Zofii Kossak… s. 57

WIKTOR GARDOCKI | Dzieje wydawnicze "Drogi do nieba" Kazimierza Truchanowskiego... s. 93

MAGDALENA BUDNIK | Cenzurowanie serii wydawniczej Książka Nowego Czytelnika a realizacja „ofensywy ideologicznej”… s. 118

ELŻBIETA DĄBROWICZ | Pisarz na dorobku. Cenzuralne losy „Białego frontu” Pawła Jasienicy… s. 146

KATARZYNA KOŚCIEWICZ | Intymistka i cenzura – na przykładzie pierwszego wydania „Dzienników” Stefana Żeromskiego… s. 173

KAJETAN MOJSAK | Wczesna twórczość Sławomira Mrożka w dokumentach cenzury… s. 191

KAJETAN MOJSAK | Cenzura wobec prozy groteskowej w latach 1956-1965… s. 220

INDEKS NAZWISK… s. 250