WOLNY RYNEK

Wystawa fotografii Jacka Awakumowskiego (1957–1999)
ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarności


termin | od 16 lipca 2015, godz. 10.00–20.00
miejsce | ECS, galeria w Museum Store
wejście | przez historyczną stoczniową Bramę nr 2
wstęp | wolny

Konsekwencją pierwszych częściowo wolnych wyborów w Polsce, w czerwcu 1989 roku, było uwolnienie rynku od ingerencji państwa. Ulice zaroiły się od składanych łóżek turystycznych, stolików campingowych, kramów, stoisk, naprędce obmyślanych z tego, co było pod ręką. Handlowano wszystkim. Polacy wzięli swoje sprawy we własne ręce.

Wcześniej, w imię socjalistycznej idei równości społecznej, władza skutecznie blokowała inicjatywę własną. Za próbę swobodnego handlu karano więzieniem, grzywną czy konfiskatą majątku. Prywatnego sprzedawcę nazywano spekulantem, który chce się wzbogacić kosztem reszty społeczeństwa. Kroniki sądowe PRL pełne są historii ludzi, którzy kupowali np. ryby bezpośrednio od rybaków i sprzedawali je z zyskiem w głębi Polski, a następnie trafiali na ławę oskarżonych. Ocalała garstka indywidualnych rzemieślników, sklepikarzy, kupców, tzw. prywaciarzy – byli oni jak wyspa na oceanie gospodarki nakazowo-rozdzielczej.

Zmiany polityczne w Polsce w 1989 roku zmierzały do błyskawicznej zmiany gospodarki centralnie sterowanej na regulowaną potrzebami rynku. Realizacja pierwszego etapu transformacji, tzw. planu Balcerowicza, doprowadziła do obniżenia deficytu budżetowego i hiperinflacji, utrzymującej się na poziomie ponad 600 proc.

Zmniejszyła niedobory rynkowe i zadłużenie zagraniczne.

Państwo ograniczało aktywność przedsiębiorców na rzecz prywatyzacji przedsiębiorstw. Restrukturyzowano zakłady pracy. Wymagano ich ekonomicznej odrębności, co sprzyjało powstawaniu i rozwojowi konkurencji rynkowej.

Nie bez przyczyny plan Balcerowicza nazwany był jednak terapią szokową. Duże tempo przemian doprowadziło do gwałtownego wzrostu cen, obniżenia dochodów, podniosło bezrobocie. Wywołało to duże niezadowolenie społeczeństwa z powodu pogorszenia się warunków życia znacznej jego części.

Wysoki koszt przemian budził wiele kontrowersji. Ważne jednak było rozpoczęcie tego procesu.


Jacek Awakumowski

Fotoreporter. Od 1974 roku pracował w dziale promocji Bałtyckiej Agencji Artystycznej. Na początku lat 80. założył własną pracownię fotograficzną. Działał w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim NSZZ „Solidarność” (w al. Grunwaldzkiej we Wrzeszczu), w którym razem z Leszkiem Biernackim zainicjowali „Fotograficzny Przegląd Wydarzeń”, wywieszany w oknach klubu „Ster” i kwiaciarni „Sasanka”. Współpracował z „Dziennikiem Bałtyckim” i „Wieczorem Wybrzeża”. W 1981 roku zarejestrował tłumne obchody rocznicy Marca ’68 na Uniwersytecie Warszawskim, fotografował w Polsce wydarzenia związane z Solidarnością, dokumentował fotograficznie ważne wydarzenia: podróże Lecha Wałęsy po kraju, pogrzeb prymasa Stefana Wyszyńskiego, odsłonięcie pomnika Czerwca ’56 w Poznaniu, strajk komunikacji miejskiej w centrum Warszawy w sierpniu 1981 roku. Portretował znanych i nieznanych działaczy Solidarności. W latach 90. towarzyszył z aparatem m.in. przemianom demokratycznym na Łotwie, Litwie i w Estonii. Dokumentował fenomen polskiego rocka, uwieczniał muzyków podczas koncertów, uczestniczył w pierwszych festiwalach w Jarocinie.