09.11.2016

GDAŃSKIE WYKŁADY SOLIDARNOŚCI

 
   
PRZEMYSŁAW CZAPLIŃSKI
Dwie ojczyzny, dwa kolonializmy. Literatura polska przełomu XX i XXI wieku w poszukiwaniu więzi społecznej
9 listopada 2016

 
Aktualny konflikt w Polsce jest opisywany jako starcie tradycji z nowoczesnością, polskości z europejskością, patriotyzmu z kosmopolityzmem, czy lokalności z globalizacją. „Tradycja”, „polskość”, „patriotyzm” i „lokalność” mają być przejawami suwerenności, ich przeciwieństwa zaś znakami kolonizacji, dokonywanej przez obcy kapitał i obce prawo. Diagnoza ta, nawet jeśli fałszywa, jest podtrzymywana w debacie publicznej przez społeczne emocje. Kiedy jednak zbadamy literaturę – szczególnie wyczuloną na zbiorowe emocje – okaże się, że we współczesnej Polsce mamy do czynienia nie z dekolonizacją, lecz z nową kolonizacją. Czym się różnią, a w czym są podobne? Kto jest siłą kolonizującą, a kto kolonizowanym ludem? Jaką ojczyznę projektowała „europeizacja”, a jaką konstruuje „polonizacja”? Do pytań tych dodać trzeba najtrudniejsze: czy z literatury wyłania się narracja o rzeczywistej dekolonizacji?

Prof. Przemysław Czapliński jest historykiem literatury XX i XXI wieku, eseistą, tłumaczem, krytykiem literackim, współtwórcą Zakładu Antropologii Literatury na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ma na swoim koncie wiele książek, ostatnio: „Polska do wymiany” (2009), „Resztki nowoczesności” (2011) i „Poruszona mapa” (2016).